انواع نهال :
به طور کلی نهال به سه صورت عرضه می شود :
نهال های ریشه لخت
نهال های گلدانی
نهال های گونی پيچ
در اواخر فصل زمستان و اوایل فصل بهار ٬ نهال های بسياری از درختان و درختچه ها ٬ نظير انواع درختان چوب ده و درختان ميوه و زینتی (درختان و درختچه های زینتی ٬ بعضی از
درختان سایه ده و خزان کننده و اغلب درختان ميوه) را با ریشه از نهالستان بيرون می آورند و در اختيار علاقه مندان نهال کاری قرار می دهند. چون ریشۀ این نهال ها به طور کامل
لخت است و خاک اطراف ریشه ها تکانده شده است ٬ به آنها نهال های ریشه لخت می گویند. ریشۀ این نهال ها اغلب در پوشش پلاستيکی پيچيده شده است
این نوع نهال ها در مقایسه با نهال های دیگر ارزان تر است و درخت کاری با آن زودتر و آسان تر انجام می گيرد. در عين حال در این روش درخت کاری ٬ حمل و نقل و جا به جایی نهال
ها نيز آسان تر است. به علاوه نهال ها پس از کاشت در محل جدید ٬ رشد بهتری خواهند داشت. این گونه نهال ها را در اواخر زمستان و یا اوایل فصل بهار ٬ قبل از بيدار شدن گياه از
خواب زمستانی از نهالستان در می آورند به طوری که آنها را به راحتی می توان از مراکز فروش و توزیع نهال تهيه کرد
در هنگام تهيه و کاشت این گونه نهال ها باید به نکات زیر توجه کرد :
1 تمام
اندام های نهال ٬ از جمله ریشه و ساقه ٬ تازه و سالم باشد
نهال
٬ ریشۀ مرده ٬ خشک یا خيلی ضخيم نداشته باشد
3 در
هنگام کاشت ٬ باید ریشه ها و شاخه های اضافی و صدمه دیده قطع شود
4 گودالی
که برای کاشت نهال حفر می شود باید با اندازۀ ریشۀ نهال تناسب داشته باشد
5 در
هنگام کاشت نهال ٬ ریشه ها نباید پيچ خورده باشد
وقتی که نهال خوب و مناسب انتخاب و در گودال قرار داده شد ٬ باید خاک مخلوط با کود در آن ریخته و سپس با پا فشرده شود. اطراف نهال باید قدری از سطح زمين پایين تر و به
شکل حوضچه باشد تا آب رسانی به نهال ٬ بهتر صورت گيرد. نهال باید به همان اندازه ای در خاک فرو رود که در نهالستان بود. این را از تفاوت رنگ یقۀ (حد فاصل ریشه و ساقۀ) نهال
می توان تشخيص داد.
نهال هایی که شاخ و برگ آنها نسبت به ریشه بشتر است ٬ مانندنهال سوزنی برگان ٬ پس از کاشت قادر نيستند به طور قائم در زمين قرار گيرند؛ به ویژه اگر منطقه بادخيز باشد که
در این صورت نهال ٬ به خصوص بعد از آبياری خم می شود. اگر نهال کاشته شده به تنهایی قادر به ایستادن در محل جدید نباشد و یا این که خطر باد و طوفان در آن منطقه وجود
5 متر است که در سمتِ رو به باِد نهال ٬ در خاک گودال فرو /1 داشته
باشد ٬ برای جلوگيری از افتادن یا کج شدن نهال ٬ از قيمّ یا داربان استفاده می شود. قيم تکه چوبی به ارتفاع 1
برده می شود. برای این کار باید تنۀ نهال کاشته شده با نوار پارچه ای یا پلاستيکی به قيم بسته شود تا باد و طوفان سبب افتادن و کج شدن نهال و قطع ریشه های آن نشود. پس
از استقرار نهال و توانایی آن در حفظ خود ٬ قيم از کنار آن برداشته می شود.
2 نهال
های گلدانی
امروزه در بسياری از مکان ها ابتدا نهال را در گلدان های مختلف پرورش می دهند سپس در اختيار مردم می گذارند. این گونه نهال ها را در همۀ فصل های سال و در هر زمان که
اراده شود می توان کاشت و آمادۀ انتقال به محل مورد نظر خواهد بود و حتی می توان در این روش ٬ رنگ گل و وضعيت ميوۀ نهال را دید و نهال را انتخاب کرد
ظزف هایی که چنين نهال هایی را در آن پرورش می دهند ممکن است پلاستيکی ٬ فلزی ٬ چوبی ٬ سفالی ٬ و یا قوطی و حلبی باشد. به این گونه نهال هایی که در گلدان پرورش می
یابد "نهال گلدانی" می گویند . .
هنگامی که برای تهيۀ این گونه نهال ها به مراکز توليد و فروش نهال مراجعه می شود ٬ باید به ظاهر و شکل گياه و سالم بودن شاخ و برگ و کافی بودن ریشۀ آن دقت شود و نهال به
طور کامل بررسی گردد. البته مشخص کردن وضع ریشه های نهال قبل از آن که از گلدان بيرون آورده شود کار دشواری است ولی می توان ظاهر ریشه را بررسی کرد و اگر ریشه ها
از سطح خاک اطراف گلدان و سوراخ های اطراف آن بيرون زده باشد از انتخاب این نهال ها خودداری شود. گلدانی که تنۀ اصلی نهال آن نازک باشد و استقامت کافی نداشته باشد و
یا این که ميزان شاخ و برگ آن نسبت به مقدار ریشه متناسب نباشد یا شاخه های شکسته و خشک شده داشته باشد نهال خوبی نخواهد بود . با توجه به نکات مزبور ٬ پس از
انتخاب گلدان ٬ بهترین زمان برای انتقال نهال گلدانی به خاک اصلی و بيرون آوردن نهال از گلدان ٬ هنگامی خواهد بود که گودال برای کاشت نهال حفر و آماده شده باشد. دهانۀ گودال
درخت کاری باید دو برابر قطر دهانۀ گلدان حفر شود .
لازم است که به خاک کنده شدۀ اطراف گودال مقداری کود اضافه شود زیرا نهال های گلدانی را در نهالستان ها و یا گلخانه ها برای آن که زودتر رشد کنند و به بازار عرضه شوند ٬ در
شرایط مناسبی پرورش می دهند. بنابراین اگر در هنگام کاشت نهال در محل اصلی ٬ شرایط داخل گودال ٬ مناسب گياه نباشد نهال خوب رشد نخواهد کرد. برای مثال اگر خاک اطراف
گودال سفت باشد و یا گودال تنگ تر از حد معمول حفر شده باشد ریشه های گياه در محيط فشرده و تنگی قرار می گيرند و به جای رشد طبيعی به ناچار در اطراف ریشۀ اصلی به
طرف بالا یا دور تنۀ گياه می پيچند. در این شرایط گياه دارای ریشۀ سطحی می شود و نمی تواند آب و مواد غذایی را به حد کافی از زمين اطراف خود به دست آورد و به گياه برساند.
به علاوه با رشد کم و ناکافی ریشه ها ٬ احتمال دارد پس از گذشت مدتی گياه خشک شود و یا مقاومت خود را در برابر باد و طوفان از دست بدهد .
وقتی نهال از گلدان بيرون آورده می شود باید دقت گردد که ریشه های اضافی و پيچ خورده و صدمه دیده قطع شود و اگر امکان دارد ٬ ریشه هایی که درهم شده اند ٬ جدا شود و به
حالت طبيعی درآید .
گياه باید اندکی بالاتر از آنچه در گلدان بوده است در گودال قرار گيرد و اگر گودال حفر شده عميق باشد ٬ باید مقداری خاک و کود در کف آن ریخته و با لگد سفت و محکم شود سپس
نهال بر روی آن گذاشته شود. برای نتيجۀ بهتر ٬ گودال قبل از کاشت نهال آبياری می شود و باید صبر کرد آب آن زهکشی شود و به اطراف و پایين گودال نفوذ کند. پس از گذاشتن
نهال در گودال اطراف آن با خاک مخلوط و کود پر می شود. خاک اطراف نهال باید محکم باشد ولی نه در آن حد که فشرده و سخت گردد. برای آبياری ٬ اطراف نهال باید به صورت
حوضچه درآید و به آن آب کافی داده شود ..
3 نهال
های گونی پيچ
هنگامی که نهال کاج یا سرو یا پرتقال از زمين نهالستان بيرون آورده می شود تا به جایی دیگر انتقال یابد سعی می کنند خاک اطراف ریشه ها پراکنده نشود و نهال را همان طور با
خاک اطراف ریشۀ آن در داخل کيسۀ نایلونی ٬ گونی یا پارچه ای می پيچند. این روش را "گونی پيچ" نام گذاری کرده اند. از این روش بيشتر برای درختان سوزنی برگ و هميشه سبز
و مرکبات استفاده می شود و این امر به سبب حساسيت طبيعی این درختان است زیرا احتمال خشک شدن آنها در فاصلۀ بيرون آوردن از نهالستان بسيار است. بنابراین در هنگام جا
به جایی این نهال ها باید دقت و مراقبت بيشتری شود. گودالی که برای کاشت این گونه نهال ها در نظر گرفته می شود نباید زیادتر از ارتفاع "توپی" خاک اطراف نهال باشد. به طور
معمول باید نهال را در حدود 5 سانتی متر بالاتر از حد طبيعی در محل اصلی کاشت. اگر گودالی که حفر شده است عميق تر از حد معمول باشد باید اندکی خاک در داخل گودال
ریخت و پس از محکم کردن خاک ٬ نهال را در آن گذاشت و مانند دو روش قبلی (ریشه لخت و گلدانی) ادامۀ کار را انجام داد.
باید توجه داشت که اگر خاک داخل گودال سست باشد ٬ پس از آبياری و کاشت نهال ٬ خاک نشست می کند و درخت را با خود به پایين می برد که این کار اشکالاتی به خصوص برای
ریشه ها ایجاد می کند. همچنين اگر خاک کف گودال بيشتر از حد معمول فشرده و سخت باشد لایه ای نفوذ ناپذیر در آن به وجود می اید. از این رو ضروری است قبل از کاشت نهال ٬
4 هفته قبل از درخت کاری آن را آب داده تا خاک اضافه شده به طور کامل قسمت
نفوذ ناپذیر ته گودال شکسته و سپس با خاک دستی و کود پر شود. باید توجه داشت که مدت 2
نشست کند آن گاه نهال در آن کاشته شود.
پهنای دهانۀ گودال باید در حدود دو برابر توپی خاک اطراف نهال حفر شود. عمق گودال هم باید کمی کمتر از ارتفاع توپی باشد. هنگامی که کار به این مرحله رسيد و گودال آمادۀ
کاشت شد ٬ کمی خاک حاصلخيز را با کود مخلوط کرده در کف گودال می ریزیم. سپس پوشش اطراف نهال را باز می کنيم و آن را در داخل گودال می گذاریم و اطراف نهال را با خاک و
کود پر می کنيم. پس از آن برای آبياری حوضچه ای در اطراف آن ساخته می شود. اگر پوشش اطراف توپی ٬ از جنس کنف یا پارچه های طبيعی (پنبه ای) باشد نيازی به کندن آن
نيست و می توان نهال را با همان پوشش غرس کرد زیرا این مواد می پوسند..
آبياری نهال
حوضچۀ آبگير اطراف نهال تازه کاشته شده باید طوری ساخته شود که به اندازۀ کافی آب در آن جمع شود. در عين حال این آبگير باید به صورتی باشد که آب در اطراف ساقۀ نهال ٬
مدت زیادی نماند زیرا راکد ماندن آب و به وجود آمدن محيط باتلاقی برای ریشۀ نهال مضر است و سبب بروز برخی بيماری ها می شود .
در ابتدای درخت کاری ٬ باید مرتب و بر حسب نوع نهال آبياری ادامه یابد تا نهال در مکان جدید خود به طور کامل مستقر شود و خاکِ داخل گودال نشست کند. عوامل مؤثر در مدت و
ميزان آبياری هر نهال عبارت اند از :
نياز آبی: بعضی از گياهان آب فراوان و برخی دیگر آب کمتری نياز دارند
سن گياه
آب و هوای منطقه: درجۀ حرارت ٬ رطوبت ٬ باد
کيفيت آب
کيفيت خاک
….. روش آبياری: غرقابی ٬ بارانی ٬ نشتی ٬ قطره ای و
آشنا نبودن با عوامل بالا باعث بروز اشکالاتی در وضع آبياری گياه خواهد شد. اولين آبياری باید بلافاصله پس از کاشت نهال و ایجاد حوضچه انجام شود. چون در سال اول کاشت ٬
ریشه ها پراکنده هستند و رشد آنها آن قدر نيست که بتوانند از آب گودال و خاک اطراف خود رطوبت جذب کنند ٬ باید در سال اولِ درخت کاری آب بيشتری به نهال داده شود. البته اگر
خاک منطقۀ کاشت ٬ مرطوب باشد باید از آبياری زیاد خودداری شود زیرا رطوبت بيش از حد باعث می شود که ریشه های گياه نتوانند در خاک فعاليت طبيعی داشته باشند و پس از
مدتی از بين خواهند رفت و به عبارت دیگر ریشۀ گياه خفه می شود.
پس از استقرار کامل نهال در محل جدید ٬ آبياری آن با توجه به نوع ریشۀ گياه از نظر عمق و همچنين وضع خاک طبق جدول زیر انجام می شود .
فواصل زمانی آبياری نهال با توجه به عمق ریشه و نوع خاک
عمق ریشۀ درخت
خاک شنی
خاک ليمونی
خاک رسی
کم و سطحی
6 روز 4
10 روز 7
12 روز 10
متوسط
10 روز 7
15 روز 10
20 روز 15
عميق
20 روز 15
30 روز 20
30 روز و بيشتر
به طور معمول در درخت کاری ٬ دو تا سه بيل کود حيوانی پوسيده را با خاک مخلوط می کنند و در پای درخت می ریزند .
مراقبت های لازم از درخت
اگر درخت در زمين چمن کاشته شده باشد باید تا فاصلۀ زیادی چمن و یا هر نوع گياه دیگری از اطراف نهال کنده شود. در صورت وجود جانورانی که نهال را می خورند ٬ نظير خرگوش ٬
باید با اقداماتی نظير استفاده از تور سيمی از نهال مواظبت کرد .
خوب است برای نهال شناسنامه ای تهيه و در آن اطلاعاتی مانند نام گياه و تاریخ کاشت و نام نهالستان ذکر شود.
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
